Trong lịch sử Giải thưởng Hồ Chí Minh tính đến nay, duy nhất một gia đình có tới 3 người vinh dự được trao giải. Đó là gia đình Thiếu tướng GS.TSKH Lê Thế Trung – nguyên Giám đốc Học viện Quân y.

Tôi luyện trong khói lửa chiến tranh

GS.TSKH, Thầy thuốc nhân dân, Thiếu tướng Anh hùng LLVTND Lê Thế Trung (SN 1928-2018) được biết đến là một nhà khoa học đầu ngành của Việt Nam về y học điều trị bỏng, ghép tạng và y học thảm họa.

Ông là người đầu tiên xây dựng chuyên ngành bỏng Việt Nam và khởi xướng xây dựng Viện Bỏng Quốc gia (Bệnh viện Bỏng Lê Hữu Trác), cũng là người trực tiếp chỉ đạo, tổ chức thực hiện các ca ghép thận và ghép gan đầu tiên ở nước ta.

GS.TSKH Lê Thế Trung cũng là người đặt nền móng cho chuyên ngành Y học thảm họa ở Việt Nam.

GS.TSKH Lê Thế Trung lúc sinh thời.

Trong tâm trí của hàng trăm bệnh nhân, học trò và đồng nghiệp, GS.TSKH Lê Thế Trung gắn liền với hình ảnh về một người thầy thuốc, thầy giáo, một nhà khoa học tâm huyết, tận tụy, hết lòng phục vụ bộ đội và nhân dân, với tinh thần “lương y như từ mẫu”.

Kể về người cha, người thầy đáng kính của mình, giọng Thiếu tướng GS.TS Lê Trung Hải, nguyên Phó Cục trưởng Quân y (Bộ Quốc phòng), con trai cả GS.TSKH Lê Thế Trung, bùi ngùi xúc động.

Ông tâm sự, cha mình vốn xuất thân từ công nhân ngành in, trước hoàn cảnh đất nước chiến tranh, cậu học trò yêu nước Lê Thế Trung đã gia nhập Vệ quốc đoàn, theo học khóa 1 y tá Vệ quốc đoàn, sau đó theo học lớp y sĩ khóa 1 của Trường Quân y sĩ Việt Nam, Liên khu Việt Bắc.

GS.TSKH Lê Thế Trung chụp ảnh lưu niệm cùng Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

Trong cuộc kháng chiến chống Pháp, ông trực tiếp tham gia nhiều chiến dịch lớn, trưởng thành qua nhiều cương vị khác nhau. Ở mặt trận Ðiện Biên Phủ thiếu thốn đủ bề, ông cùng đồng đội sử dụng các thanh tre, gáo dừa, mảnh bầu khô để làm dụng cụ cầm máu. Nước đun sôi, tự pha chế làm dịch truyền. Ánh sáng phục vụ các ca phẫu thuật thương binh là những chiếc đèn pin, đèn dầu…

Trước sự hy sinh, mất mát lớn lao của bộ đội, thương bệnh binh, ông luôn trăn trở làm thế nào góp sức mình giúp bộ đội có sức khỏe tốt nhất, thương bệnh binh được điều trị nhanh khỏi bệnh, hạn chế thấp nhất tỷ lệ thương vong.

Bác sĩ Lê Thế Trung đi sâu nghiên cứu những vấn đề lớn về ngoại khoa dã chiến, đem lại nhiều thành công trong xử trí vết thương chiến tranh, nhất là vết thương do bỏng. Với “biệt tài” chữa vết thương do bỏng, ông còn được mệnh danh là “phù thủy” chữa bỏng.

Năm 1968, ông trực tiếp vào chiến trường Khe Sanh nghiên cứu về ngoại khoa trong chiến tranh và hoàn thành công trình “Nghiên cứu về tổn thương do sóng nổ, xử trí ngoại khoa và bỏng chấn thương, ghép da tự thân tại chiến trường”.

Năm 1972, khi được cử làm luận án phó tiến sĩ y học tại Liên Bang Nga (Liên Xô cũ), GS.TSKH Lê Thế Trung đã chọn nghiên cứu đề tài “Nhiễm khuẩn mủ xanh trong bỏng”.

Trở về Tổ quốc, khi đất nước hoàn toàn giải phóng, ông cùng các đồng nghiệp xây dựng Trường Đại học Quân y (nay là Học viện Quân y) và bệnh viện thực hành Bệnh viện 103, đặc biệt là chuyên ngành bỏng mà ông đã gắn bó suốt cả cuộc đời.

Năm 1981, ông được phong hàm Phó Giáo sư, năm 1982, được phong hàm Giáo sư; năm 1986, ông bảo vệ xuất sắc luận án Tiến sĩ khoa học tại Học viện Quân y Kyrov (Liên bang Nga). Năm 1988, trên cương vị Giám đốc Học viện Quân y, ông được phong quân hàm Thiếu tướng.

Người khởi xướng việc ghép tạng

Bên cạnh nghiên cứu và điều trị bỏng, Thiếu tướng, GS.TSKH Lê Thế Trung cũng là một trong những chuyên gia hàng đầu về ghép tạng ở Việt Nam.

Trên cương vị Giám đốc Học viên Quân y, ông sớm nghiên cứu, khởi xướng việc ghép thận. Năm 1992, Học viên Quân y tổ chức thành công ca ghép thận đầu tiên tại Việt Nam. GS.TSKH Lê Thế Trung đóng vai trò như một tổng chỉ huy.

Năm 2004, khi đang là đồng Chủ tịch Hội đồng chuyên môn ghép tạng Việt Nam, GS.TSKH Lê Thế Trung cùng các đồng nghiệp tiếp tục tổ chức thành công ca ghép gan đầu tiên tại Việt Nam.

Đến nay, việc ghép tạng đã được nhân rộng ra ở nhiều bệnh viện trong cả nước, với những thể loại phức tạp hơn, như: ghép tim, ghép phổi, ghép đa tạng…

Bác sĩ Lê Thế Trung cùng ê kíp sau khi thực hiện thành công một ca ghép tạng.

Tiếp bước cha

Tiếp nối truyền thống gia đình, Thiếu tướng, GS.TS Lê Trung Hải, con trai cả của GS.TSKH Lê Thế Trung cũng là một trong những chuyên gia hàng đầu về ghép tạng ở nước ta hiện nay.

Noi gương cha, sau khi tốt nghiệp Đại học Quân y, bác sĩ trẻ Lê Trung Hải đã có mặt ngay từ những ngày đầu diễn ra cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc.

Đại gia đình GS.TSKH Lê Thế Trung đều công tác trong ngành y. GS.TS Lê Trung Hải đứng thứ hai (từ trái sang).

Nối tiếp sự nghiệp của cha, ông trở thành một trong những chuyên gia ghép tạng hàng đầu của Việt Nam, góp phần mang lại sự sống cho nhiều bệnh nhân nặng.

Cha con GS.TSKH Lê Thế Trung và GS.TS Lê Trung Hải nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh năm 2005. Ảnh tư liệu gia đình cung cấp.

Một trong những người từng được ông ghép thận năm 1993, là bệnh nhân Lê Thanh Nghiêm, SN 1960, nguyên Bí thư Thị ủy Đông Hòa (Phú Yên). Theo lời kể của ông Nghiêm, cuối năm 1992, trong lần đi khám, ông chết lặng khi các bác sĩ chẩn đoán bị suy thận giai đoạn cuối.

Năm 1993, ông Nghiêm được các GS: Tôn Thất Bách, Lê Thế Trung, Lê Trung Hải cùng các chuyên gia đầu ngành ghép tạng tiến hành mổ ghép thành công. Đến nay, sức khỏe của ông Nghiêm vẫn ổn định.

Sau ca ghép này, GS.TSKH Lê Thế Trung và GS.TS Lê Trung Hải còn thực hiện thành công rất nhiều ca ghép tạng khác, mang lại hạnh phúc cho nhiều gia đình.

Với những cống hiến đặc biệt xuất sắc ấy, năm 2005, lần đầu tiên trong danh sách đồng tác giả đoạt Giải thưởng Hồ Chí Minh về Khoa học và Công nghệ dành cho Cụm công trình ghép tạng có tên hai cha con: GS.TSKH Lê Thế Trung và con trai – GS.TS Lê Trung Hải.

Năm 2010, người con trai út của GS.TSKH Lê Thế Trung là Đại tá, Thạc sĩ Lê Trung Thắng, Phó trưởng phòng Khoa học Quân sự kiêm Trưởng ban Công nghệ thông tin Học viện Quân y cũng vinh dự được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh về Khoa học và Công nghệ, với vai trò đồng tác giả Cụm công trình Kết hợp Quân dân y. Đây là điều hy hữu và đặc biệt khi có 3 cha con trong một gia đình cùng nhận được giải thưởng cao quý này.

Những năm gần đây, mặc dù công việc bận rộn với vai trò là Chủ tịch Hội Gan mật Việt Nam, song GS.TS Lê Trung Hải vẫn say sưa nghiên cứu khoa học, đào tạo và điều trị. Ông đã và đang tiếp bước theo chân người cha đáng kính của mình, đóng góp và cống hiến thật nhiều cho ngành Y.

Ông có nhiều báo cáo khoa học về ghép tạng, phẫu thuật nội soi, bệnh lý gan mật tuỵ được đánh giá cao tại các hội nghị quốc tế ở Anh, Đức, Thái Lan, Malaysia, Hàn Quốc, đồng thời chủ trì nhiều đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ và Nhà nước.

Nguồn: //vietnamnet.vn/

Mai Phương